ਮੋ ਯਾਨ : ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਨੇ ਸਿਖਾਇਆ ਲਿਖਣਾ
Posted on:- 13-10-2012
ਚੀਨ ਦੇ ਇੱਕ ਸਫ਼ਲ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਦਰਜਨਾਂ ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖ ਚੁੱਕੇ ਮੋ ਯਾਨ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਾਲ 2012 ਲਈ ਨੋਬੇਲ ਇਨਾਮ ਲਈ ਨਵਾਜ਼ਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੋ ਯਾਨ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਲ 1981 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਏ ਸਨ। 57 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਮੋ ਯਾਨ ਪਹਿਲਾਂ ਚੀਨੀ ਲੇਖਕ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਇਨਾਮ ਜਿੱਤੀਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਗਾਉ ਸ਼ਿੰਗਜਿਏਨ ਨੂੰ ਸਾਲ 2000 ਵਿੱਚ ਨੋਬੇਲ ਇਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨ।
ਇਸ ਲੇਖਕ ਦਾ ਨਾਮ ਉਂਝ ਬਾਰਨ ਗਵਾਨ ਮੋਏ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਮੋ ਯਾਨ ਦੇ ਉਪਨਾਮ ਤੋਂ ਲਿਖਦੇ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਮਤਲੱਬ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਚੁੱਪ ਰਹੋ।
ਮੋ ਯਾਨ 109ਵੇਂ ਨੋਬੇਲ ਇਨਾਮ ਜੇਤੂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਸਵੀਡਨ ਦੇ ਕਵੀ ਟਾਮਸ ਟਰਾਂਸਟਰੋਮਰ ਨੂੰ ਇਹ ਇਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਪਰ ਇਹ ਗੱਲ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਲੋਕ ਹੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋਣਗੇ ਕਿ ਲਿਖਣ ਲਈ ਨੋਬੇਲ ਸਾਹਿਤ ਇਨਾਮ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲੇ ਮੋ ਯਾਨ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਛੱਡਣਾ ਪਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸਮਾਚਾਰ ਏਜੰਸੀ ਰਾਇਟਰ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਚਰਾਇਆ ਅਤੇ ਇੰਨੀ ਗ਼ਰੀਬੀ ਵੀ ਵੇਖੀ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਦਰਖ਼ਤਾਂ ਦੀ ਛਾਲ ਅਤੇ ਘਾਹ-ਫੂਸ ਖਾਕੇ ਆਪਣਾ ਢਿੱਡ ਭਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ।
ਪਰ ਮੋ ਯਾਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹੈ ਕਿ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜੋ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਵੇਖੀਆਂ ਸਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਵੇਖਕੇ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਣ ਦਾ ਸਾਹਸ ਮਿਲਿਆ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਉਹ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਨਾਲ ਨਿੱਬੜਨ , ਚੀਨੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਪਤਨ , ਪੇਂਡੂ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੀ ਇੱਕ ਬੱਚਾ ਨੀਤੀ ਦੇ ਬਾਰੇ ਲਿਖ ਪਾਏ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇਕੱਲਤਾ ਅਤੇ ਭੁੱਖ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਲਮ ਦੇ ਅਨਿੱਖੜਵੇਂ ਅੰਗ ਹਨ ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ‘ਰਿਪਬਲਿਕ ਆਫ਼ ਵਾਇਨ’ , ‘ ਲਾਇਫ ਐਂਡ ਡੇਥ ਆਰ ਵੇਇਰਿੰਗ ਮੀ ਆਉਟ’ ਅਤੇ ‘ਬਿੱਗ ਬਰੇਸਟ’ ਅਤੇ ‘ਵਾਇਡ ਹਿੱਪਸ’ ਨਾਮ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਲਿਖੀਆਂ ਜੋ ਕਾਫ਼ੀ ਪਸੰਦ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਤਾਜ਼ਾ ਨਾਵਲ ‘ਫਰਾਗ ਕੋ ਮਾਓ ਡੁਨ’ ਨੂੰ ਵੀ ਸਾਹਿਤਕ ਇਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਇਨਾਮ ਚੀਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਇਜ਼ੱਤ ਵਾਲਾ ਇਨਾਮ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਵਲ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚੀਨ ਦੀ ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਦੀ ਨੀਤੀ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਸੀ।