Wed, 30 October 2024
Your Visitor Number :- 7238304
ਪੁਸਤਕ: ਹਿੰਦੂ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
Posted on:- 05-12-2015
-ਗੁਰਚਰਨ ਪੱਖੋਕਲਾਂ
30 ਦੇ ਕਰੀਬ ਮੁਲਕਾਂ ਦੀ ਸਾਈਕਲ ’ਤੇ ਯਾਤਰਾ ਕਰਕੇ 12 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਅਮਰੀਕਾ ਪਹੁੰਚਿਆ ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਸਨਫਰਸਿਸਕੋ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਪੂਰਥਲੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਮੁਰਾਰ ਪਿੰਡ ਦਾ ਜੁਝਾਰੂ ਵਸਨੀਕ ਸੋਢੀ ਸੁਲਤਾਨ ਸਿੰਘ ਜਦ ਉਥੋਂ ਦੀ ਲਾਇਬਰੇਰੀ ਫਰੋਲਦਿਆਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੇਰਲਾ ਸੂਬੇ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਸਵਾਮੀ ਧਰਮਾ ਤੀਰਥਾ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਪੜਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਮਹਾਨ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਪੜਦਿਆਂ ਹੀ ਇਸਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਪਾਠਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਸੋਚਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਤਿਹਾਸ, ਹਿੰਦੂ ਫਲਸਫੇ ਦੇ ਚੰਗੇ ਮੰਦੇ ਗੁਣ ਔਗੁਣਾਂ ਦੀ ਚੀਰ ਫਾੜ ਕਰਦੀ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਅਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਸਮੇਂ ਲਿਖੀ ਗਈ ਸੀ ।
ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਕਿਉਂ ਪਛੜ ਗਿਆ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ? ਕਿਉਂ ਪੱਛੜ ਗਏ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ ? ਕਿਉਂ ਖਾਨਾਜੰਗੀ ਵਿੱਚ ਉਲਝ ਕੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਸਾਡੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤਾਣੇ ਬਾਣੇ? ਕਿਉਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਇੱਥੇ ਬੁੱਧ ਮਹਾਤਮਾ, ਬਾਬਾ ਨਾਨਕ, ਰਾਮ , ਕਿ੍ਸਨ, ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ, ਭਗਤ ਕਬੀਰ, ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਆਦਿ ਮਹਾਨ ਲੋਕ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਪੜਨ ਤੇ ਹੀ ਸਮਝ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।
ਸਾਡੇ ਮੰਦਰ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਕਿਉਂ ਸੋਨੇ ਚਾਂਦੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ ਕਿਉਂ ਗਰੀਬੀ ਹੰਢਾਉਦੇ ਨਰਕ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਉਂਦੇ ਹਨ ? ਵਿਸ਼ਾਲ ਅਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਮੁਲਕ ਕਿਉਂ ਤਰੱਕੀ ਪੱਖੋਂ ਪੱਛੜ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਜਿਸਦੇ 90% ਲੋਕ ਇਸਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਦਿਆ ਤੋਂ ਪਾਸੇ ਰਹਿਕੇ ਜੀਵਨ ਜਿਉਣ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣ ਉਹ ਮੁਲਕ 10% ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਹਾਰੇ ਤਰੱਕੀ ਕਿਵੇਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਮੁਲਕ ਬਣੇ ਰਹੇ? ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਜਾਤ ਨੂੰ ਛੱਡਕੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਜਾਤਾਂ ਗੋਤਾਂ, ਕਬੀਲਿਆਂ ਦਾ ਦੇਸ ਬਣਿਆਂ ਰਿਹਾ ਇਹ ਮੁਲਕ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਮਹਾਨ ਬਰਾਹਮਣ ਵਿਦਵਾਨ ਸੰਤ ਧਰਮਾਂ ਤੀਰਥਾ ਵਰਗਾ ਕੋਈ ਮਹਾਨ ਪੁਰਸ਼ ਹੀ ਲਿਖ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਿਗਾਨਿਆ ਲੋਕਾਂ ਜਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਦੇ ਐਬ ਔਗੁਣ ਤਾਂ ਹਰ ਕੋਈ ਲਿਖ ਬੋਲ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਆਪਣੇ, ਆਪਣਿਆਂ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮੁਲਕ ਦੇ ਔਗੁਣਾਂ ਦੀ ਚੀਰਫਾੜ ਕੋਈ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਵਰੋਸਾਇਆ ਹੋਇਆ ਮਨੁੱਖ ਹੀ ਲਿਖ ਬੋਲ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ ਰਾਜ ਸਮੇਂ ਵਕੀਲ ਦਾ ਕਿੱਤਾ ਛੱਡਕੇ ਫਕੀਰ ਹੋਇਆ ਧਰਮਾ ਤੀਰਥਾ ਸਾਰਾ ਮੁਲਕ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ ਕੇਰਲਾ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਤੱਕ ਦਾ ਸਫਰ ਕਰਦਿਆਂ ਉੱਥੋਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇਖਦਾ ਸਮਝਦਾ ਹੈ। ਵਿਵੇਕ ਬੁੱਧੀ ਨਾਲ ਦੇਸ ਦੀ ਹਰ ਕੌਮ ,ਜਾਤ, ਗੋਤ ਦੀ ਨਿਰਪੱਖ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਦਿਆਂ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਸੋਚ ਦੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਲੋਕ ਆਏ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਬਣੇ ਫਿਰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੈਰ ਧਰਮੀ ਦੇਸ ਤੋਂ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਿੱਖ ਜੈਨੀ ਕਬੀਰ ਪੰਥੀ ਇਸਲਾਮ ਧਰਮ ਜਾਂ ਕੌਮਾਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਈਆਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਪਾਠਕ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਬੰਦ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਰੇ ਜਾਨਣ ਵਾਲਿਆ ਲਈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇਸ ਦੇ ਪਛੜੀਆਂ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਕਿਤਾਬ ਪੜਦਿਆਂ ਹੀ ਅੱਖਾਂ ਖੁੱਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਲੇਖਕ ੳਤੇ ਅਨੁਵਾਦਕ ਇੱਕ ਨਿਰਪੱਖ ਬੇਬਾਕ ਸੋਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਇਹ ਨਤੀਜਾ ਵੀ ਕੱਢਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹਰ ਜਾਤ ਅਤੇ ਗੋਤ ਵਿੱਚ ਊਚ ਨੀਚ ਦੀ ਨੀਤੀ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘਰ ਕਰੀ ਬੈਠੀ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਨੂੰ ਪਰੇਤ ਵਾਂਗ ਚਿੰਬੜ ਕੇ ਫਨਾਹ ਅਤੇ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਦੀ ਦੋਸ਼ੀ ਹੈ।
ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦਕ ਸੋਢੀ ਸੁਲਤਾਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਕੌੜੇ ਤਜਰਬੇ ਨਾਲ ਇਹ ਸਿੱਧ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਊਚ ਨੀਚ ਸਾਡੀ ਹਰ ਜਾਤੀ ਵਿੱਚ ਘਰ ਕਰੀ ਬੈਠੀ ਹੈ। ਇਹ ਵਖਰੇਵੇਂ ਸਾਡੀ ਹਰ ਤਰੱਕੀ ਦੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਕਤ ਤਬਾਹੀ ਵੱਲ ਮੋੜ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਦੇਸ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਵਰਗ ਆਪਣੀਆਂ ਨਿੱਜੀ ਲਾਲਸਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਦੇਸ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਲੁਟੇਰੇ ਬਾਦਸਾਹਾਂ ਅੱਗੇ ਪਰੋਸਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਇਨਾਮ ਇਹ ਵਿਦੇਸੀ ਲੋਕ ਸਾਡੇ ਹੀ ਹੁਕਮਰਾਨਾਂ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕਾਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲੀ ਛੁੱਟੀ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ਜਿਸਦੇ ਜ਼ੋਰ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪੱਛੜੇ ਲੋਕ ਪਛੜੀਆਂ ਜਾਤਾਂ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮ ਬਣਾਕੇ ਰੱਖਣ ਦੀ ਹਰ ਮਰਿਯਾਦਾ ਖੜੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਹੋ ਨੀਤੀ ਅੱਗੇ ਵੱਧਦੀ ਫੁੱਲਦੀ ਹੋਈ ਹਰ ਜਾਤ ਦੇ ਅਮੀਰ ਹੋਏ ਵਰਗ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣੇ ਗਰੀਬ ਜਾਤ ਭਾਈਆਂ ਤੇ ਵਰਤੀ ਗਈ । ਆਪ ਤੋਂ ਪੱਛੜੇ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਘਟੀਆ ਜਾਤਾਂ ਗੋਤਾਂ ਦੇ ਲਕਬ ਬਖਸਕੇ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਵਿਦਿਆ ਤੋਂ ਬਾਂਝੇ ਕਰਕੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਕੌਮ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਪਾਉਣ ਤੋਂ ਹੀ ਵਾਂਝੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਤਰੱਕੀ ਯਾਫਤਾ ਸਮੇਂ ਦੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਕਸਿਤ ਮੁਲਕ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅੱਜ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ ਜਾਤ ਗੋਤ ਦਾ ਕੋਹੜ ਚੁੱਕੀ ਫਿਰਦੇ ਹਨ। ਦੇਸ਼ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਨਵੀਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜਾਤ ਗੋਤ ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਦੇ ਵਾਰਸ ਲੋਕ ਵੀ ਅੱਜ ਤੱਕ ਅਮਰੀਕਾ ਵਰਗੇ ਵਿਕਸਿਤ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਸਦਾ ਦੁੱਖ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਅਨੁਵਾਦਕ ਨੇ ਹੱਢੀਂ ਹੰਢਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਵਿੱਚ ਵਿਚਰਨ ਵਾਲਾ ਅਨੁਵਾਦਕ ਲੇਖਕ ਸੁਲਤਾਨ ਸਿੰਘ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਵਰਤਾਰਿਆ ਕਾਰਨ ਹੀ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਕਦਰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਪੰਜ ਲੱਖ ਖਰਚ ਕਰਕੇ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰਾਂ ਨਾਲ ਮੁੱਲ ਚੁਕਾਉਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਿਸਦੇ ਲਈ ਉਹ ਵਧਾਈ ਦਾ ਪਾਤਰ ਹੈ। ਦੁਨਿਆਵੀ ਤੌਰ ਤੇ ਭਾਵੇ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਮਹਾਨ ਸੋਢੀ ਸੁਲਤਾਨ ਸਿੰਘ ਹਾਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਮਹਾਨ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਸਾਡੇ ਰਾਹ ਦਸੇਰੇ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਢੇ ਪੰਜ ਸੌ ਸਫਿਆ ਦੀ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਅਨੁਵਾਦ ਅਤੇ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ ਵਰਗੇ ਮੁਲਕ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਅਤੇ ਕਮਾਈ ਛੱਡਕੇ ਬੈਠਣ ਦਾ ਜੇਰਾ ਗਰੀਬ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਨਮਿਆ ਕੋਈ ਗੁਰੂਆਂ ਦਾ ਬਖਸਿਆ ਸੋਢੀ ਸੁਲਤਾਨ ਹੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਦਿਆ ਕੁਝ ਖਾਸ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਕੁਝ ਸੰਕੋਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਇਸਦਾ ਕਾਰਨ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਪੜਨ ਵਾਲਾ ਪਾਠਕ ਖੁਦ ਹੀ ਸਮਝ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਰਕਾਰੀ ਇਨਾਮਾਂ ਵਾਲੇ ਲੇਖਕਾਂ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦਕਾਂ ਦਾ ਕੱਚ ਸੱਚ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਆਮ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਉਣ ਵਾਲੇ ਅਸਲੀ ਲੇਖਕ ਜਾਂ ਅਨੁਵਾਦਕ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨਾਲ ਦੱਸ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਪੈਸਿਆ ਨਾਲ ਜਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਅਦਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਮੋਟੀਆਂ ਕਮਾਈਆਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਥਾਪਤ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦਕ ਸੋਢੀ ਸੁਲਤਾਨ ਵਰਗੇ ਕਿਸੇ ਅਣਜਾਣੇ ਮਰਦੇ ਮੁਜਾਹਿਦ ਦੇ ਮੂਹਰੇ ਬੌਣੇ ਸਾਬਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣਾਂ ਸਭ ਕੁਝ ਵਾਰ ਕੇ ਵੀ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਮਹਾਨ ਸਾਹਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪਾਬੰਦੀ ਲਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਭੀਮ ਰਾਉ ਅੰਬੇਦਕਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵੱਡੇ ਵਿਦਵਾਨ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਬਾਰੇ ਦਿੱਤੇ ਕੰਮੈਂਟ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਇਸ ਗਰੰਥ ਦੇ ਮਹਾਨ ਹੋਣ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਹਰ ਪਹਿਲੂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਚਾਹੁਣ ਵਾਲੇ ਖੋਜੀ ਅਤੇ ਆਗੂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਚਾਨਣ ਮੁਨਾਰਾ ਅਤੇ ਸੋਨੇ ਦੀ ਖਾਣ ਵਰਗੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸੱਚਾਈ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਮੋਤੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ।
ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਲੋਕ ਆਏ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਮਾਲਕ ਬਣੇ ਫਿਰ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੈਰ ਧਰਮੀ ਦੇਸ ਤੋਂ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਿੱਖ ਜੈਨੀ ਕਬੀਰ ਪੰਥੀ ਇਸਲਾਮ ਧਰਮ ਜਾਂ ਕੌਮਾਂ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਈਆਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਪਾਠਕ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਬੰਦ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਤਿਹਾਸ ਬਾਰੇ ਜਾਨਣ ਵਾਲਿਆ ਲਈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇਸ ਦੇ ਪਛੜੀਆਂ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹੋ ਜਿਹੀ ਕਿਤਾਬ ਪੜਦਿਆਂ ਹੀ ਅੱਖਾਂ ਖੁੱਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਲੇਖਕ ੳਤੇ ਅਨੁਵਾਦਕ ਇੱਕ ਨਿਰਪੱਖ ਬੇਬਾਕ ਸੋਚ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਇਹ ਨਤੀਜਾ ਵੀ ਕੱਢਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹਰ ਜਾਤ ਅਤੇ ਗੋਤ ਵਿੱਚ ਊਚ ਨੀਚ ਦੀ ਨੀਤੀ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘਰ ਕਰੀ ਬੈਠੀ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਨੂੰ ਪਰੇਤ ਵਾਂਗ ਚਿੰਬੜ ਕੇ ਫਨਾਹ ਅਤੇ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਦੀ ਦੋਸ਼ੀ ਹੈ।
ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦਕ ਸੋਢੀ ਸੁਲਤਾਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਕੌੜੇ ਤਜਰਬੇ ਨਾਲ ਇਹ ਸਿੱਧ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਊਚ ਨੀਚ ਸਾਡੀ ਹਰ ਜਾਤੀ ਵਿੱਚ ਘਰ ਕਰੀ ਬੈਠੀ ਹੈ। ਇਹ ਵਖਰੇਵੇਂ ਸਾਡੀ ਹਰ ਤਰੱਕੀ ਦੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਕਤ ਤਬਾਹੀ ਵੱਲ ਮੋੜ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਦੇਸ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਵਰਗ ਆਪਣੀਆਂ ਨਿੱਜੀ ਲਾਲਸਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਦੇਸ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਲੁਟੇਰੇ ਬਾਦਸਾਹਾਂ ਅੱਗੇ ਪਰੋਸਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਇਨਾਮ ਇਹ ਵਿਦੇਸੀ ਲੋਕ ਸਾਡੇ ਹੀ ਹੁਕਮਰਾਨਾਂ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਲਕਾਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲੀ ਛੁੱਟੀ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ਜਿਸਦੇ ਜ਼ੋਰ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪੱਛੜੇ ਲੋਕ ਪਛੜੀਆਂ ਜਾਤਾਂ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮ ਬਣਾਕੇ ਰੱਖਣ ਦੀ ਹਰ ਮਰਿਯਾਦਾ ਖੜੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਹੋ ਨੀਤੀ ਅੱਗੇ ਵੱਧਦੀ ਫੁੱਲਦੀ ਹੋਈ ਹਰ ਜਾਤ ਦੇ ਅਮੀਰ ਹੋਏ ਵਰਗ ਵੱਲੋਂ ਆਪਣੇ ਗਰੀਬ ਜਾਤ ਭਾਈਆਂ ਤੇ ਵਰਤੀ ਗਈ । ਆਪ ਤੋਂ ਪੱਛੜੇ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਘਟੀਆ ਜਾਤਾਂ ਗੋਤਾਂ ਦੇ ਲਕਬ ਬਖਸਕੇ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਵਿਦਿਆ ਤੋਂ ਬਾਂਝੇ ਕਰਕੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਕੌਮ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਪਾਉਣ ਤੋਂ ਹੀ ਵਾਂਝੀ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਤਰੱਕੀ ਯਾਫਤਾ ਸਮੇਂ ਦੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਕਸਿਤ ਮੁਲਕ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅੱਜ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ ਜਾਤ ਗੋਤ ਦਾ ਕੋਹੜ ਚੁੱਕੀ ਫਿਰਦੇ ਹਨ। ਦੇਸ਼ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਨਵੀਂ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜਾਤ ਗੋਤ ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਦੇ ਵਾਰਸ ਲੋਕ ਵੀ ਅੱਜ ਤੱਕ ਅਮਰੀਕਾ ਵਰਗੇ ਵਿਕਸਿਤ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਸਦਾ ਦੁੱਖ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਅਨੁਵਾਦਕ ਨੇ ਹੱਢੀਂ ਹੰਢਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਵਿੱਚ ਵਿਚਰਨ ਵਾਲਾ ਅਨੁਵਾਦਕ ਲੇਖਕ ਸੁਲਤਾਨ ਸਿੰਘ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਵਰਤਾਰਿਆ ਕਾਰਨ ਹੀ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਕਦਰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਪੰਜ ਲੱਖ ਖਰਚ ਕਰਕੇ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰਾਂ ਨਾਲ ਮੁੱਲ ਚੁਕਾਉਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਿਸਦੇ ਲਈ ਉਹ ਵਧਾਈ ਦਾ ਪਾਤਰ ਹੈ। ਦੁਨਿਆਵੀ ਤੌਰ ਤੇ ਭਾਵੇ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਮਹਾਨ ਸੋਢੀ ਸੁਲਤਾਨ ਸਿੰਘ ਹਾਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਮਹਾਨ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਸਾਡੇ ਰਾਹ ਦਸੇਰੇ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਢੇ ਪੰਜ ਸੌ ਸਫਿਆ ਦੀ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਅਨੁਵਾਦ ਅਤੇ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ ਵਰਗੇ ਮੁਲਕ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਅਤੇ ਕਮਾਈ ਛੱਡਕੇ ਬੈਠਣ ਦਾ ਜੇਰਾ ਗਰੀਬ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਨਮਿਆ ਕੋਈ ਗੁਰੂਆਂ ਦਾ ਬਖਸਿਆ ਸੋਢੀ ਸੁਲਤਾਨ ਹੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਦਿਆ ਕੁਝ ਖਾਸ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਕੁਝ ਸੰਕੋਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਇਸਦਾ ਕਾਰਨ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਪੜਨ ਵਾਲਾ ਪਾਠਕ ਖੁਦ ਹੀ ਸਮਝ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਰਕਾਰੀ ਇਨਾਮਾਂ ਵਾਲੇ ਲੇਖਕਾਂ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦਕਾਂ ਦਾ ਕੱਚ ਸੱਚ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਆਮ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਿਉਣ ਵਾਲੇ ਅਸਲੀ ਲੇਖਕ ਜਾਂ ਅਨੁਵਾਦਕ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਨਾਲ ਦੱਸ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਪੈਸਿਆ ਨਾਲ ਜਾਂ ਸਰਕਾਰੀ ਅਦਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਮੋਟੀਆਂ ਕਮਾਈਆਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਥਾਪਤ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦਕ ਸੋਢੀ ਸੁਲਤਾਨ ਵਰਗੇ ਕਿਸੇ ਅਣਜਾਣੇ ਮਰਦੇ ਮੁਜਾਹਿਦ ਦੇ ਮੂਹਰੇ ਬੌਣੇ ਸਾਬਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣਾਂ ਸਭ ਕੁਝ ਵਾਰ ਕੇ ਵੀ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਮਹਾਨ ਸਾਹਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵੱਲੋਂ ਪਾਬੰਦੀ ਲਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਭੀਮ ਰਾਉ ਅੰਬੇਦਕਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵੱਡੇ ਵਿਦਵਾਨ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਬਾਰੇ ਦਿੱਤੇ ਕੰਮੈਂਟ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਇਸ ਗਰੰਥ ਦੇ ਮਹਾਨ ਹੋਣ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਹਰ ਪਹਿਲੂ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਚਾਹੁਣ ਵਾਲੇ ਖੋਜੀ ਅਤੇ ਆਗੂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਚਾਨਣ ਮੁਨਾਰਾ ਅਤੇ ਸੋਨੇ ਦੀ ਖਾਣ ਵਰਗੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸੱਚਾਈ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਮੋਤੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ।
ਸੰਪਰਕ: +91 94177 27245
Comments
aaa
<script>alert("Hello");</script>
Dharampal Singh
Jankari
ਕਿਤਾਬਾਂ
- ਪੰਜਾਬ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਅੰਗ ਸੰਗ
- ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਰਾਹਾਂ ’ਤੇ : ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਸਫ਼ਰ
- ਪੁਸਤਕ: ਜੀਵਨੀ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ
- ਅਨੁਵਾਦ ਵਿੱਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰਦਿਆਂ -ਡਾ. ਵਿਨੋਦ ਕੁਮਾਰ
- ਉੱਨੀ ਸੌ ਚੁਰਾਸੀ: ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਤੇ ਲੇਖ ਡਾ. ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ
- ਜਾਗਦੀ ਜ਼ਮੀਰ ਵਾਲੀ ਕਲਮ ਦੀ ਘਾਲਣਾ: ''ਗੁਜਰਾਤ ਫ਼ਾਈਲਾਂ''-ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ
- ਔਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਬੇਬਾਕ ਚਿਤਰਦੀ ਲੇਖਿਕਾ ਸੁਧਾ ਸ਼ਰਮਾਂ
- ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਸਤੌਜ ਦਾ ਨਵਾਂ ਨਾਵਲ - ਪ੍ਰੋ. ਐੱਚ ਐੱਸ. ਡਿੰਪਲ
- ਧੀਆਂ ਦੇ ਸਿਰਨਾਵੇਂ
- ਧੀਆਂ ਭੈਣਾਂ - ਵਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਰੰਧਾਵਾ
- ਘੁਮੱਕੜ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਅਣਗਿਣਤ ਮੁਲਕਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ
- ਅਜਮੇਰ ਸਿੱਧੂ ਦਾ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ –ਸ਼ਾਇਦ ਰੰਮੀ ਮੰਨ ਜਾਏ
- ਚੌਮੁਖੀਆ ਇਬਾਰਤਾਂ : ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਪ੍ਰਾਪਤੀ
- ਦਰਦ ਪੰਜਾਬ ਦਾ
- ਬਰਫ਼ ਵਿੱਚ ਉੱਗੀ ਨਿੱਘੀ ਕਲਮ: ਇਕਬਾਲ
- ਪੁਸਤਕ: ਉਚੇਰੀ ਸੋਚ ਚੰਗੇਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ
- ਪੁਸਤਕ: ਸੂਰਜ ਦਾ ਹਲਫੀਆ ਬਿਆਨ
- ਕਰਮਯੋਗੀ ਪ੍ਰਿੰ. ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਤੇ ਮੇਰਾ ਪਿੰਡ ਮਾਹਿਲਪੁਰ
- ਪੁਸਤਕ: ਵਿੱਛੜ ਗਿਆ ਭਰਾਵੋ ਮੇਲਾ
- ਪੁਸਤਕ: ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਪਹਿਰਾਵਾ (ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਧਿਐਨ)
- ਪੁਸਤਕ: ਹਿੰਦੂ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
- ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਕੈਨਵੈਸ ’ਚ ਉੱਭਰੀਆਂ ਬਹੁ ਪਰਤਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ:ਮੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅਦਬੀ ਸੱਚ
- ਪੁਸਤਕ: ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਜਾਦੂਗਰ ਐੱਸ ਅਸ਼ੋਕ ਭੌਰਾ
- ਪੁਸਤਕ: ਨੀ ਮਾਂ
- ਪੁਸਤਕ: ਕੰਢੀ ਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ
- ਪੁਸਤਕ: ਪ੍ਰਿਜ਼ਮ 'ਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
- ਲਕੀਰਾਂ ਦੇ ਆਰ ਪਾਰ
- ਪੁਸਤਕ: ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਰਾਹਾਂ ’ਤੇ
- ਡਾ. ਤੇਜਵੰਤ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਦੀ ਪੁਸਤਕ-‘ਸੰਵਾਦ ਦੇ ਪਲ’
- ਪ੍ਰਵਾਸ ਕੇਂਦਰਤ ਨਾਵਲਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਠੋਸ ਵਾਧਾ ਹੈ ਜਤਿੰਦਰ ਹਾਂਸ ਦਾ ਪਲੇਠਾ ਨਾਵਲ ‘ਬੱਸ ਅਜੇ ਏਨਾ ਹੀ’
- ਪੁਸਤਕ: 'ਓਥੇ'
- ਨਿੱਕੀਆਂ ਕਰੂੰਬਲਾਂ-ਰੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅੰਕ
- ਪੁਸਤਕ: ਕੌਣ ਵਿਛਾਏ ਬਹਾਰ - ਤਾਰਿਕ ਗੁੱਜਰ
- ਪੁਸਤਕ: ਭੌਰੇ ਦੀਆਂ ਗੁੱਝੀਆਂ ਰਮਜਾਂ
- ਜੁਗਨੀ: ਬਲਰਾਜ ਸਿੱਧੂ ਦੀ ਵੱਖਰੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ
- ਲਾਲ ਝੰਡੇ ਹੇਠਲੇ ਦਲਿਤ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਕਹਾਣੀ: ਦਾ ਜਿਪਸੀ ਗਾਡੈਸ
- ਪੁਸਤਕ: ਵਧਾਈਆਂ ਬੇਬੇ ਤੈਨੂੰ
- ਪੁਸਤਕ: ਝਾਂਜਰ ਛਣਕ ਪਈ
- ਪੁਸਤਕ: ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ (ਸਥਿਤੀ, ਸੇਧਾਂ ਅਤੇ ਮੁਲਾਂਕਣ)
- ਅੱਗ ਦੀ ਲਾਟ: ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਅਮੀਰ ਰਾਜਿਆਂ ਮਹਾਰਾਜਿਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਚਿੱਤਰਦੀ ਕਿਤਾਬ - ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਪੱਖੋਕਲਾਂ
- ਪੁਸਤਕ ‘ਗੋਲਡਨ ਗੋਲ’ ਦੀ ਗਾਥਾ
- ਪੁਸਤਕ: ਗ਼ੁਸਤਾਖ਼ ਹਵਾ
- ਪੁਸਤਕ: ਔਰਤ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਮਾਰਗ
- ਪੁਸਤਕ: ਸਮਕਾਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ : ਨਾਰੀ ਪਰਿਪੇਖ
- ਪੁਸਤਕ: ਅੰਗੂਠਾ
- ਪੁਸਤਕ: ਅੰਤਰ ਨਾਦ
- ਪ੍ਰਿੰ. ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ: ਲਾਸਾਨੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ
- ਧਰਤੀ ਸਵਰਗ ਕਿਵੇਂ ਬਣੇ?
- ਮਜ਼ਦੂਰ ਇਤਿਹਾਸ ’ਚ ਔਰਤ ਵੀਰਾਂਗਣਾਂ
- ਲੋਕਪੱਖੀ ਤੇ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਸਾਹਿਤ ਘਰ-ਘਰ ਤੱਕ ਲਿਜਾਣ ਦਾ ਇੱਕ ਯਤਨ
- ਪੁਸਤਕ: ਸਾਡਾ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨਾਗਰਿਕ ਅਤੇ ਬਾਲ ਅਧਿਕਾਰ
- ਸਕੂਲੀ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਚੋਣਵੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ
- ਪੁਸਤਕ: ਕਸਮ ਨਾਲ... ਝੂਠ ਨ੍ਹੀਂ ਬੋਲਦਾ
- ਪੁਸਤਕ: ਟੁੱਟਦੇ ਤਾਰੇ ਦੀ ਬਗ਼ਾਵਤ
- ਮੇਰੀ ਵਾਈਟ ਹਾਊਸ ਫੇਰੀ: ਵਾਈਟ ਹਾਊਸ ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਥਾਹ ਪਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ
- ਪੁਸਤਕ ‘ਗਾਥਾ ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਦੀ…’: ਕੁਝ ਵਿਚਾਰ
- ਮਨੁੱਖਤਾ ਦਾ ਭਲਾ ਮੰਗਦੀ ਅਤੇ ਸਾਂਝਾਂ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੰਦੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਆਲ੍ਹਣਾ’
- ਪੁਸਤਕ: ਸੰਗੀਤਾਚਾਰੀਆ: ਭਾਈ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ
- ਪੁਸਤਕ: ਮਸਤਾਨੀ
- ਪ੍ਰਦੇਸ ਨੂੰ ਦੇਸ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਚੂਹੇ-ਦੌੜ ਤੱਕ ਫੈਲੇ ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ‘ਬੰਦ ਘਰਾਂ ਦੇ ਵਾਸੀ’
- ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਰੰਗ
- ਪੁਸਤਕ: ਇੱਕ ਗੰਧਾਰੀ ਹੋਰ -ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ
- ਕਿਸਾਨੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਯਥਾਰਥ ਬੋਧ ਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤ: ਖ਼ਾਲੀ ਖੂਹਾਂ ਦੀ ਕਥਾ - ਡਾ. ਮਿਨਾਕਸ਼ੀ ਰਾਠੌਰ
- ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ‘ਸੁਪਨੇ ਸੱਚ ਹੋਣਗੇ’- ਬਲਜਿੰਦਰ ਸੰਘਾ
- ਪੁਸਤਕ ਸਮੀਖਿਆ: "ਕਸਤੂਰੀ"
- ਵਿੱਦਿਆ ਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਪ੍ਰਬੰਧ ਪ੍ਰਤੀ ਫਿਕਰਮੰਦ ਹਰ ਸ਼ਖ਼ਸ ਦੇ ਪੜ੍ਹਣਯੋਗ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ -ਗੁਰਮੀਤ ਸੁਖਪੁਰਾ
- ਕਿਰਤੀਆਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ : ਸੰਤ ਰਾਮ ਉਦਾਸੀ
- ਚੁੱਪ ਵਿੱਚੋਂ ਬੋਲਦੇ ਸ਼ਬਦ ‘ਚੁੱਪ ਨਦੀ ਤੇ ਮੈਂ’
- ਗੁੰਬਦ: ਜਸਬੀਰ ਕਾਲਰਵੀ ਦੇ ਅੰਤਰਮਨ ਦੀ ਰਮਜ਼ ਦੀ ਕਵਿਤਾ -ਸੁਰਜੀਤ
- ਪੰਜਾਬੀ ਵਾਰਤਕ ਦਾ ਉੱਚਾ ਬੁਰਜ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ
- ਖ਼ੁਸ਼ਕ ਅੱਖ ਦਾ ਖ਼ਾਬ
- ਵੱਖਰੇ ਖ਼ਿਆਲ ਤੇ ਵੱਖਰੀ ਸੋਚ ਦਾ ਨਾਵਲ ‘ਚੰਦਰਯਾਨ-ਤਿਸ਼ਕਿਨ’ - ਬਲਜਿੰਦਰ ਸੰਘਾ
- ਹਿਟਲਰ ਦੀ ਵਾਪਸੀ { Timur Vermes ਦਾ ਨਵਾਂ ਨਾਵਲ He’s back} -ਤਨਵੀਰ ਕੰਗ
- ਕਿੱਸਾਕਾਵਿ `ਚ ਵਿੱਲਖਣ ਛਾਪ: ਕਿੱਸਾ ਬਾਗ਼ੀ ਸੁਭਾਸ਼ (ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਪਾਰਸ) -ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬਿਲਿੰਗ
- ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਵਾਦਤ ਨਾਵਲ ‘ਦਾ ਵਿੰਚੀ ਕੋਡ’ - ਤਨਵੀਰ ਕੰਗ
- 'ਸੜਦੇ ਸਾਜ਼ ਦੀ ਸਰਗਮ' ਅਨੂਠੀ ਤੇ ਅਦੁੱਤੀ ਵਾਰਤਕ -ਵਰਿਆਮ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
- ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕੱਟੂ ਦੀ ਪੁਸਤਕ : ਵਿਦਰੋਹੀ ਕਾਵਿ (ਪਾਸ਼, ਉਦਾਸੀ, ਮੁਕਤੀਬੋਧ ਅਤੇ ਨੇਰੂਦਾ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ’ਚ) -ਡਾ. ਰਾਜਿੰਦਰ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ
- ਬੇਹਤਰੀਨ ਨਾਵਲ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ : The Shadow of the Wind
- ਮੌਲਿਕ ਕਾਵਿ-ਮੁਹਾਵਰੇ ਦਾ ਸਿਰਜਕ : ਜਗਤਾਰ ਸਾਲਮ
- ਨਾਵਲ ‘ਅਣਪਛਾਤੇ ਰਾਹਾਂ ਦੇ ਪਾਂਧੀ’ ’ਤੇ ਇੱਕ ਪੇਤਲੀ ਜੇਹੀ ਝਾਤ
aaa
safasfasfasfjaskfdaskfj