Thu, 21 November 2024
Your Visitor Number :- 7253438
ਪੁਸਤਕ: ਗ਼ੁਸਤਾਖ਼ ਹਵਾ
Posted on:- 23-04-2015
ਰੀਵਿਊਕਾਰ: ਬਲਜਿੰਦਰ ਮਾਨ
ਸੰਪਰਕ: +91 98150 18947
ਲੇਖਿਕਾ: ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਰ ਅਮਰਸੰਪਰਕ: +91 98150 18947
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ: ਲੋਕਗੀਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, ਪੰਨੇ:104, ਮੁੱਲ:195
ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਰ ਅਮਰ ਨੇ ਗ਼ਜ਼ਲਕਾਰੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਕਲਾਤਮਿਕ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਨਾਲ ਨਿਵੇਕਲਾ ਸਥਾਨ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਹੈ।ਉਸਦੀ ਗਜ਼ਲ ਆਮ ਜਿਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।ਅਸਲ ਵਿਚ ਉਹ ਜੋ ਵੀ ਸਿਰਜਦੀ ਹੈ ਬੜਾ ਪੁਖਤਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਗਜ਼ਲਕਾਰੀ ਤੇ ਉਸਦਾ ਅਭਿਆਸ ਜਲੰਧਰ ਦੀਆਂ ਸਾਹਿਤਕ ਮਹਿਫਲਾਂ ਨੇ ਚੰਗਾ ਕਰਵਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਨਿਰੰਤਰ ਇਕ ਚਸ਼ਮੇ ਵਾਂਗ ਵਗ ਰਹੀ ਹੈ।ਉਸਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਕਲ ਕਲ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਚ ਰਸ ਭਿੰਨਾ ਸੰਗੀਤ ਘੋਲਦੀ ਹੈ।ਗਜ਼ਲ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਲੋਕ ਰਚਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਸਦੇ ਕਾਇਦੇ ਤੇ ਪਹਿਰਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਬਹੁਤ ਥੋੜੇ ਹਨ।ਫਿਰ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤ੍ਰੀਆਂ ਤਾਂ ਬੜੀਆਂ ਖੁੱਲਾਂ ਲੈ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਕਾਫੀਏ ਸਿਰਜਣ ਵੇਲੇ ਰਾਦੀਫ ਨੂੰ ਵੀ ਔਖੇ ਪਰੋਖੇ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ।ਉਸਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਵਿਚੋਂ ਅਜੋਕਾ ਸਮਾਜ ਹੀ ਨਹੀਂ ਝਲ਼ਕਦਾ ਸਗੋਂ ਮਖੌਟਿਆਂ ਹੇਠ ਛੁਪਿਆ ਕੌੜਾ ਸੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ੳਸਦੀ ਸੁਰੀਲੀ ਅਵਾਜ਼ ਅਤੇ ਮਸੂਮ ਸ਼ਖਸ਼ੀਅਤ ਹਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਜਾਦੂ ਨਾਲ ਤਾਂ ਦਿੱਲੀ ਦੱਖਣ ਤਕ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਧਾਂਕ ਜਮਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਅਜ ਉਸਦਾ ਨਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲੀ ਕਤਾਰ ਦੀਆਂ ਇਸਤ੍ਰੀ ਕਵਿਤ੍ਰੀਆਂ ਵਿਚ ਬੜੇ ਮਾਣ ਨਾਲ ਲਿਆ ਜਾਣ ਲਗ ਪਿਆ ਹੈ।‘ਟੁਟੱਦੇ ਤਾਰੇ ਦੀ ਬਗਾਵਤ’ ਨਾਮੀ ਪੁਸਤਕ 2013 ਵਿਚ ਵਿਚ ਛਪੀ ਸੀ।ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਹਿਤਕ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਕਾਫੀ ਹਲਚਲ ਹੋਈ ਸੀ।ਹੱਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ਨਾਲ ਉਹ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਹੋਰ ਉਚੀ ਉਡਾਰੀ ਮਾਰਨ ਵਿਚ ਸਫਲ ਹੋਈ ਹੈ।ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ‘ਅਮਰਜੀਤ ਬਹੁਤ ਸਾਦੇ, ਸੱਚੇ, ਅਤੇ ਆਪ ਮੁਹਾਰੇ ਬੋਲ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ।ਉਸਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਵਿਚ ਹਵਾ ਜਿਹਾ ਸਬਕਪੰਨ ਅਤੇ ਵਗਦੇ ਨੀਰ ਜਿਹੀ ਰਵਾਨੀ ਹੈ’।
ਹੱਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਗੁਸਤਾਖ ਹਵਾ’ ਦੇ ਪੰਨੇ ਫਰੋਲੀਏ ਤਾਂ ਹਰ ਪੰਨੇ ਤੋਂ ਸਾਡੇ ਜਨ ਜੀਵਨ ਦੇ ਪੇਚ ਖੁਲ਼ਦੇ ਹੋਏ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।ਕਦੀ ਸਮਾਜਕ ਤਾਣੇ ਬਾਣੇ ਦੀ ਗੱਲ ,ਕਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਨਿਘਾਰ ਦੀ ਗੱਲ ਤੇ ਕਦੀ ਗਰਜਾਂ ਵਿਚ ਬੱਝੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਇਕ ਮਾਹਿਰ ਕਾਰੀਗਰ ਵਾਂਗ ਪ੍ਰੋਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।ਇਨ੍ਹਾਂ 87 ਗਜ਼ਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਅਮਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਮਰ ਸ਼ਬਦ ਭੰਡਾਰ ਰਾਹੀਂ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਰਾਜਨੀਤੀ, ਘਪਲੇਬਾਜੀ, ਦੇਸ਼ ਪਿਆਰ, ਮਹਿੰਗਾਈ, ਅਰਾਜਕਤਾ ,ਔਰਤ ਦੀ ਦਸ਼ਾ, ਨਸ਼ੇ, ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਨਾਕਾਮੀ ਆਦਿ ਨਾਲ ਪੁਆਈ ਹੈ।ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਉਹ ਮਨੁੱਖੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨੂੰ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਪੀੜ ਹੁੰਦਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ।ਕਿਤੇ ਕੋਈ ਕਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਤੇ ਕਿਤੇ ਇਨਸਾਫ ਨਾ ਮਿਲਣ ਕਰਕੇ ਰੁਲ਼ ਰਹੀਆਂ ਧੀਆਂ ਦਾ ਦੁਖੜਾ ਵੀ ਰੋਇਆ ਹੈ।ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਕਲਾ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਕਈ ਕਠਿਨ ਮਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਗਜ਼ਲਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਇਆ ਹੈ।ਜਿਵੇਂ:-
ਪਿਆਰ ਮੁਹੱਬਤ ਜੀਵਨ ਦੀ ਤੋਰ ਨੂੰ ਲਿਸ਼ਕਾਉਣ ਅਤੇ ਚਮਕਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੂ ਹਨ।ਬਸ਼ਰਤੇ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਪਵਿਤਰਤਾ ਕਾਇਮ ਹੋਵੇ।ਉਹ ਹਰ ਗੱਲ ਦਾ ਇਕ ਪੱਧਰ ਤੇ ਕਾਇਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਇਸ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸਹੀ ਰਾਹ ਦਿਖਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।ਪਿਆਰ ਵਿਚ ਖੀਵੀ ਹੋਈ ਇੰਜ ਲਿਖਦੀ ਹੈ:-
ਲੇਖਿਕ ਕੋਲ ਹਰ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਨਿਖਾਰਨ ਤੇ ਵਿਚਾਰਨ ਲਈ ਖੁਲ੍ਹਾ ਸ਼ਬਦ ਭੰਡਾਰ ਹੈ।ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਹਰ ਗਜ਼ਲ ਵਿਚੋਂ ਮਹਿਕਦੇ ਗੁਲਾਬਾਂ ਵਰਗੀ ਮਹਿਕ ਅਤੇ ਵੰਨ ਸੁਵੰਨਤਾ ਦੀ ਟਹਿਕ ਦੇ ਦੀਦਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।ਵਿਸ਼ਿਆ ਦੀ ਵੀ ਭਿੰਨਤਾ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਇਹਨਾਂ ਸ਼ਿਅਰਾਂ ਤੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ:-
ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਰ ਅਮਰ ਦੇ ਰਚਨਾ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਖਿੜਦੇ ਰੰਗ ਬਰੰਗੇ ਫੁੱਲ ਉਸਦੀ ਬਹੁਪਸਾਰੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ ਅਭਾਸ ਕਰਾਉਂਦੇ ਹਨ।ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਉਸਦੇ ਸ਼ਿਅਰਾਂ ਵਿਚ ਚਸ਼ਮੇ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਰਗੀ ਚਮਕ ਅਤੇ ਪਵਿਤਰਤਾ ਹੈ।ਇਸ ਨਿਰਛੱਲਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਲਈ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਗਜਲਾਂ ਨੂੰ ਮਾਧਿਅਮ ਬਣਾ ਰਹੀ ਹੈ।ਉਸਦੀ ਰਚਨਾ ਦੀ ਇਕ ਖਾਸ ਗਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਵਿਛੋੜੇ ਅਤੇ ਵਸਲ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰੀ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ।ਕਿਸੇ ਦੁੱਖ ਦਰਦ ਵਿਚ ਵੀ ਹੌਸਲਾ ਨਹੀਂ ਹਾਰਦੀ।ਬੜੀ ਦਲੇਰੀ ਨਾਲ ਹਲਾਤਾਂ ਨਾਲ ਟੱਕਰ ਲੈਂਦੀ ਹੋਈ ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਪੌੜੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਹੈ।ਉਸਦੀ ਉਸਾਰੂ ਸੋਚ ਅਤੇ ਮਾਨਵਤਾ ਦੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਇਸ ਸ਼ੇਅਰ ਚੋਂ ਮਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ:-
ਹੱਥਲੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਗੁਸਤਾਖ ਹਵਾ’ ਦੇ ਪੰਨੇ ਫਰੋਲੀਏ ਤਾਂ ਹਰ ਪੰਨੇ ਤੋਂ ਸਾਡੇ ਜਨ ਜੀਵਨ ਦੇ ਪੇਚ ਖੁਲ਼ਦੇ ਹੋਏ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।ਕਦੀ ਸਮਾਜਕ ਤਾਣੇ ਬਾਣੇ ਦੀ ਗੱਲ ,ਕਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਨਿਘਾਰ ਦੀ ਗੱਲ ਤੇ ਕਦੀ ਗਰਜਾਂ ਵਿਚ ਬੱਝੇ ਪਿਆਰ ਦੀ ਗੱਲ ਨੂੰ ਇਕ ਮਾਹਿਰ ਕਾਰੀਗਰ ਵਾਂਗ ਪ੍ਰੋਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।ਇਨ੍ਹਾਂ 87 ਗਜ਼ਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਅਮਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਮਰ ਸ਼ਬਦ ਭੰਡਾਰ ਰਾਹੀਂ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਰਾਜਨੀਤੀ, ਘਪਲੇਬਾਜੀ, ਦੇਸ਼ ਪਿਆਰ, ਮਹਿੰਗਾਈ, ਅਰਾਜਕਤਾ ,ਔਰਤ ਦੀ ਦਸ਼ਾ, ਨਸ਼ੇ, ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਨਾਕਾਮੀ ਆਦਿ ਨਾਲ ਪੁਆਈ ਹੈ।ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਉਹ ਮਨੁੱਖੀ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਨੂੰ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਪੀੜ ਹੁੰਦਾ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ।ਕਿਤੇ ਕੋਈ ਕਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਤੇ ਕਿਤੇ ਇਨਸਾਫ ਨਾ ਮਿਲਣ ਕਰਕੇ ਰੁਲ਼ ਰਹੀਆਂ ਧੀਆਂ ਦਾ ਦੁਖੜਾ ਵੀ ਰੋਇਆ ਹੈ।ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਕਲਾ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਕਈ ਕਠਿਨ ਮਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਗਜ਼ਲਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰੋਇਆ ਹੈ।ਜਿਵੇਂ:-
ਪਾਠ,ਪੂਜਾ, ਹਵਨ, ਯਗ ਮੁੜ ਮੁੜ ਕਰਾ ਕੇ ਵੇਖ ਲਉ
ਪਿਆਰ ਬਿਨਾ ਰਸਤਾ ਕੋਈ ਜਾਂਦਾ ਕਦੇ ਰਬ ਤਕ ਨਹੀਂ।
ਪਿਆਰ ਬਿਨਾ ਰਸਤਾ ਕੋਈ ਜਾਂਦਾ ਕਦੇ ਰਬ ਤਕ ਨਹੀਂ।
ਪਿਆਰ ਮੁਹੱਬਤ ਜੀਵਨ ਦੀ ਤੋਰ ਨੂੰ ਲਿਸ਼ਕਾਉਣ ਅਤੇ ਚਮਕਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੂ ਹਨ।ਬਸ਼ਰਤੇ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਪਵਿਤਰਤਾ ਕਾਇਮ ਹੋਵੇ।ਉਹ ਹਰ ਗੱਲ ਦਾ ਇਕ ਪੱਧਰ ਤੇ ਕਾਇਮ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਇਸ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸਹੀ ਰਾਹ ਦਿਖਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ।ਪਿਆਰ ਵਿਚ ਖੀਵੀ ਹੋਈ ਇੰਜ ਲਿਖਦੀ ਹੈ:-
ਜਦੋਂ ਕੁਝ ਕਹਿਣ ਨੂੰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਦਿਲ, ਤੂੰ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ
ਤੂੰ ਹੋਵੇ ਜਦ ਨਜ਼ਰ ਸਾਹਵੇਂ ਤਾਂ ਕੁਝ ਵੀ ਬੋਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਤੂੰ ਹੋਵੇ ਜਦ ਨਜ਼ਰ ਸਾਹਵੇਂ ਤਾਂ ਕੁਝ ਵੀ ਬੋਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਲੇਖਿਕ ਕੋਲ ਹਰ ਵਿਸ਼ੇ ਨੂੰ ਨਿਖਾਰਨ ਤੇ ਵਿਚਾਰਨ ਲਈ ਖੁਲ੍ਹਾ ਸ਼ਬਦ ਭੰਡਾਰ ਹੈ।ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਹਰ ਗਜ਼ਲ ਵਿਚੋਂ ਮਹਿਕਦੇ ਗੁਲਾਬਾਂ ਵਰਗੀ ਮਹਿਕ ਅਤੇ ਵੰਨ ਸੁਵੰਨਤਾ ਦੀ ਟਹਿਕ ਦੇ ਦੀਦਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।ਵਿਸ਼ਿਆ ਦੀ ਵੀ ਭਿੰਨਤਾ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਇਹਨਾਂ ਸ਼ਿਅਰਾਂ ਤੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ:-
• ਮੈਂ ਕਲੀ ਨਾਜ਼ਕ ਹਾਂ ਬੇਸ਼ੱਕ ਪਰ ਤਿੱਖੀ ਤਲਵਾਰ ਵੀ ਹਾਂ
ਜ਼ੁਲਮ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਖਾਤਰ ਲੋਹੇ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਵੀ ਹਾਂ।
• ਓਨੇ ਹੀ ਪਾਸਰੇ ਪੈਰ ਜਿਨੀ ਕੁ ਸੀ ਚਾਦਰ
ਮਹਿੰਗਾਈ ਲੈ ਗਈ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਚਾਦਰ ਹੀ ਉਡਾਕੇ।
• ਬਾਲ ਹੱਸਣਗੇ ਤਾਂ ਫੇਰ ਸਾਡੇ ਹੱਸਣਗੇ ਨਸੀਬ
ਰੋਂਦੇ ਹਰ ਇਕ ਬਾਲ ਨੂੰ ਆਪਾਂ ਹਸਾਵਾਂਗੇ ਹਜ਼ੂਰ।
ਜ਼ੁਲਮ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀ ਖਾਤਰ ਲੋਹੇ ਦੀ ਦੀਵਾਰ ਵੀ ਹਾਂ।
• ਓਨੇ ਹੀ ਪਾਸਰੇ ਪੈਰ ਜਿਨੀ ਕੁ ਸੀ ਚਾਦਰ
ਮਹਿੰਗਾਈ ਲੈ ਗਈ ਹੈ ਪਰ ਇਹ ਚਾਦਰ ਹੀ ਉਡਾਕੇ।
• ਬਾਲ ਹੱਸਣਗੇ ਤਾਂ ਫੇਰ ਸਾਡੇ ਹੱਸਣਗੇ ਨਸੀਬ
ਰੋਂਦੇ ਹਰ ਇਕ ਬਾਲ ਨੂੰ ਆਪਾਂ ਹਸਾਵਾਂਗੇ ਹਜ਼ੂਰ।
ਅਮਰਜੀਤ ਕੌਰ ਅਮਰ ਦੇ ਰਚਨਾ ਸੰਸਾਰ ਵਿਚ ਖਿੜਦੇ ਰੰਗ ਬਰੰਗੇ ਫੁੱਲ ਉਸਦੀ ਬਹੁਪਸਾਰੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ ਅਭਾਸ ਕਰਾਉਂਦੇ ਹਨ।ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਉਸਦੇ ਸ਼ਿਅਰਾਂ ਵਿਚ ਚਸ਼ਮੇ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਰਗੀ ਚਮਕ ਅਤੇ ਪਵਿਤਰਤਾ ਹੈ।ਇਸ ਨਿਰਛੱਲਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਲਈ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਗਜਲਾਂ ਨੂੰ ਮਾਧਿਅਮ ਬਣਾ ਰਹੀ ਹੈ।ਉਸਦੀ ਰਚਨਾ ਦੀ ਇਕ ਖਾਸ ਗਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਵਿਛੋੜੇ ਅਤੇ ਵਸਲ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰੀ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ।ਕਿਸੇ ਦੁੱਖ ਦਰਦ ਵਿਚ ਵੀ ਹੌਸਲਾ ਨਹੀਂ ਹਾਰਦੀ।ਬੜੀ ਦਲੇਰੀ ਨਾਲ ਹਲਾਤਾਂ ਨਾਲ ਟੱਕਰ ਲੈਂਦੀ ਹੋਈ ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਪੌੜੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਹੈ।ਉਸਦੀ ਉਸਾਰੂ ਸੋਚ ਅਤੇ ਮਾਨਵਤਾ ਦੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਇਸ ਸ਼ੇਅਰ ਚੋਂ ਮਾਣਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ:-
ਰੱਖ ਨਾ ਛੋਟੀ ਸੋਚ ਤੂੰ ਹਿਮੰਤ ਨੂੰ ਰੱਖ ਨਾਲ,ੳੱਚੇ ਅੰਬਰ ਛੂਹਣ ਲਈ ਬਣ ਜਾਂ ਅਮਰ ਉਕਾਬ।
Comments
ਕਿਤਾਬਾਂ
- ਪੰਜਾਬ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਅੰਗ ਸੰਗ
- ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਰਾਹਾਂ ’ਤੇ : ਸੰਘਰਸ਼ ਦਾ ਸਫ਼ਰ
- ਪੁਸਤਕ: ਜੀਵਨੀ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ
- ਅਨੁਵਾਦ ਵਿੱਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰਦਿਆਂ -ਡਾ. ਵਿਨੋਦ ਕੁਮਾਰ
- ਉੱਨੀ ਸੌ ਚੁਰਾਸੀ: ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਤੇ ਲੇਖ ਡਾ. ਹਰਿਭਜਨ ਸਿੰਘ
- ਜਾਗਦੀ ਜ਼ਮੀਰ ਵਾਲੀ ਕਲਮ ਦੀ ਘਾਲਣਾ: ''ਗੁਜਰਾਤ ਫ਼ਾਈਲਾਂ''-ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ
- ਔਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਬੇਬਾਕ ਚਿਤਰਦੀ ਲੇਖਿਕਾ ਸੁਧਾ ਸ਼ਰਮਾਂ
- ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਰ ਪਿੰਡ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਸਤੌਜ ਦਾ ਨਵਾਂ ਨਾਵਲ - ਪ੍ਰੋ. ਐੱਚ ਐੱਸ. ਡਿੰਪਲ
- ਧੀਆਂ ਦੇ ਸਿਰਨਾਵੇਂ
- ਧੀਆਂ ਭੈਣਾਂ - ਵਰਿੰਦਰ ਕੌਰ ਰੰਧਾਵਾ
- ਘੁਮੱਕੜ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਅਣਗਿਣਤ ਮੁਲਕਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਸਫ਼ਰਨਾਮਾ
- ਅਜਮੇਰ ਸਿੱਧੂ ਦਾ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ –ਸ਼ਾਇਦ ਰੰਮੀ ਮੰਨ ਜਾਏ
- ਚੌਮੁਖੀਆ ਇਬਾਰਤਾਂ : ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਪ੍ਰਾਪਤੀ
- ਦਰਦ ਪੰਜਾਬ ਦਾ
- ਬਰਫ਼ ਵਿੱਚ ਉੱਗੀ ਨਿੱਘੀ ਕਲਮ: ਇਕਬਾਲ
- ਪੁਸਤਕ: ਉਚੇਰੀ ਸੋਚ ਚੰਗੇਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ
- ਪੁਸਤਕ: ਸੂਰਜ ਦਾ ਹਲਫੀਆ ਬਿਆਨ
- ਕਰਮਯੋਗੀ ਪ੍ਰਿੰ. ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਤੇ ਮੇਰਾ ਪਿੰਡ ਮਾਹਿਲਪੁਰ
- ਪੁਸਤਕ: ਵਿੱਛੜ ਗਿਆ ਭਰਾਵੋ ਮੇਲਾ
- ਪੁਸਤਕ: ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਪਹਿਰਾਵਾ (ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਧਿਐਨ)
- ਪੁਸਤਕ: ਹਿੰਦੂ ਸਾਮਰਾਜਵਾਦ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
- ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਕੈਨਵੈਸ ’ਚ ਉੱਭਰੀਆਂ ਬਹੁ ਪਰਤਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ:ਮੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅਦਬੀ ਸੱਚ
- ਪੁਸਤਕ: ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਜਾਦੂਗਰ ਐੱਸ ਅਸ਼ੋਕ ਭੌਰਾ
- ਪੁਸਤਕ: ਨੀ ਮਾਂ
- ਪੁਸਤਕ: ਕੰਢੀ ਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ
- ਪੁਸਤਕ: ਪ੍ਰਿਜ਼ਮ 'ਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਸ਼ਹਿਰ
- ਲਕੀਰਾਂ ਦੇ ਆਰ ਪਾਰ
- ਪੁਸਤਕ: ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਰਾਹਾਂ ’ਤੇ
- ਡਾ. ਤੇਜਵੰਤ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤਾਂ ਦੀ ਪੁਸਤਕ-‘ਸੰਵਾਦ ਦੇ ਪਲ’
- ਪ੍ਰਵਾਸ ਕੇਂਦਰਤ ਨਾਵਲਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਠੋਸ ਵਾਧਾ ਹੈ ਜਤਿੰਦਰ ਹਾਂਸ ਦਾ ਪਲੇਠਾ ਨਾਵਲ ‘ਬੱਸ ਅਜੇ ਏਨਾ ਹੀ’
- ਪੁਸਤਕ: 'ਓਥੇ'
- ਨਿੱਕੀਆਂ ਕਰੂੰਬਲਾਂ-ਰੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅੰਕ
- ਪੁਸਤਕ: ਕੌਣ ਵਿਛਾਏ ਬਹਾਰ - ਤਾਰਿਕ ਗੁੱਜਰ
- ਪੁਸਤਕ: ਭੌਰੇ ਦੀਆਂ ਗੁੱਝੀਆਂ ਰਮਜਾਂ
- ਜੁਗਨੀ: ਬਲਰਾਜ ਸਿੱਧੂ ਦੀ ਵੱਖਰੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ
- ਲਾਲ ਝੰਡੇ ਹੇਠਲੇ ਦਲਿਤ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਕਹਾਣੀ: ਦਾ ਜਿਪਸੀ ਗਾਡੈਸ
- ਪੁਸਤਕ: ਵਧਾਈਆਂ ਬੇਬੇ ਤੈਨੂੰ
- ਪੁਸਤਕ: ਝਾਂਜਰ ਛਣਕ ਪਈ
- ਪੁਸਤਕ: ਪੰਜਾਬੀ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ (ਸਥਿਤੀ, ਸੇਧਾਂ ਅਤੇ ਮੁਲਾਂਕਣ)
- ਅੱਗ ਦੀ ਲਾਟ: ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਅਮੀਰ ਰਾਜਿਆਂ ਮਹਾਰਾਜਿਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਚਿੱਤਰਦੀ ਕਿਤਾਬ - ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਪੱਖੋਕਲਾਂ
- ਪੁਸਤਕ ‘ਗੋਲਡਨ ਗੋਲ’ ਦੀ ਗਾਥਾ
- ਪੁਸਤਕ: ਗ਼ੁਸਤਾਖ਼ ਹਵਾ
- ਪੁਸਤਕ: ਔਰਤ ਮੁਕਤੀ ਦਾ ਮਾਰਗ
- ਪੁਸਤਕ: ਸਮਕਾਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ : ਨਾਰੀ ਪਰਿਪੇਖ
- ਪੁਸਤਕ: ਅੰਗੂਠਾ
- ਪੁਸਤਕ: ਅੰਤਰ ਨਾਦ
- ਪ੍ਰਿੰ. ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ: ਲਾਸਾਨੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ
- ਧਰਤੀ ਸਵਰਗ ਕਿਵੇਂ ਬਣੇ?
- ਮਜ਼ਦੂਰ ਇਤਿਹਾਸ ’ਚ ਔਰਤ ਵੀਰਾਂਗਣਾਂ
- ਲੋਕਪੱਖੀ ਤੇ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਸਾਹਿਤ ਘਰ-ਘਰ ਤੱਕ ਲਿਜਾਣ ਦਾ ਇੱਕ ਯਤਨ
- ਪੁਸਤਕ: ਸਾਡਾ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨਾਗਰਿਕ ਅਤੇ ਬਾਲ ਅਧਿਕਾਰ
- ਸਕੂਲੀ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਚੋਣਵੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ
- ਪੁਸਤਕ: ਕਸਮ ਨਾਲ... ਝੂਠ ਨ੍ਹੀਂ ਬੋਲਦਾ
- ਪੁਸਤਕ: ਟੁੱਟਦੇ ਤਾਰੇ ਦੀ ਬਗ਼ਾਵਤ
- ਮੇਰੀ ਵਾਈਟ ਹਾਊਸ ਫੇਰੀ: ਵਾਈਟ ਹਾਊਸ ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਥਾਹ ਪਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ
- ਪੁਸਤਕ ‘ਗਾਥਾ ਗ਼ਦਰੀਆਂ ਦੀ…’: ਕੁਝ ਵਿਚਾਰ
- ਮਨੁੱਖਤਾ ਦਾ ਭਲਾ ਮੰਗਦੀ ਅਤੇ ਸਾਂਝਾਂ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੰਦੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਆਲ੍ਹਣਾ’
- ਪੁਸਤਕ: ਸੰਗੀਤਾਚਾਰੀਆ: ਭਾਈ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ
- ਪੁਸਤਕ: ਮਸਤਾਨੀ
- ਪ੍ਰਦੇਸ ਨੂੰ ਦੇਸ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਲੈਕੇ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਚੂਹੇ-ਦੌੜ ਤੱਕ ਫੈਲੇ ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ‘ਬੰਦ ਘਰਾਂ ਦੇ ਵਾਸੀ’
- ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਰੰਗ
- ਪੁਸਤਕ: ਇੱਕ ਗੰਧਾਰੀ ਹੋਰ -ਨਿਰੰਜਣ ਬੋਹਾ
- ਕਿਸਾਨੀ ਜੀਵਨ ਦੇ ਯਥਾਰਥ ਬੋਧ ਦਾ ਬਿਰਤਾਂਤ: ਖ਼ਾਲੀ ਖੂਹਾਂ ਦੀ ਕਥਾ - ਡਾ. ਮਿਨਾਕਸ਼ੀ ਰਾਠੌਰ
- ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ‘ਸੁਪਨੇ ਸੱਚ ਹੋਣਗੇ’- ਬਲਜਿੰਦਰ ਸੰਘਾ
- ਪੁਸਤਕ ਸਮੀਖਿਆ: "ਕਸਤੂਰੀ"
- ਵਿੱਦਿਆ ਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਪ੍ਰਬੰਧ ਪ੍ਰਤੀ ਫਿਕਰਮੰਦ ਹਰ ਸ਼ਖ਼ਸ ਦੇ ਪੜ੍ਹਣਯੋਗ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ -ਗੁਰਮੀਤ ਸੁਖਪੁਰਾ
- ਕਿਰਤੀਆਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ : ਸੰਤ ਰਾਮ ਉਦਾਸੀ
- ਚੁੱਪ ਵਿੱਚੋਂ ਬੋਲਦੇ ਸ਼ਬਦ ‘ਚੁੱਪ ਨਦੀ ਤੇ ਮੈਂ’
- ਗੁੰਬਦ: ਜਸਬੀਰ ਕਾਲਰਵੀ ਦੇ ਅੰਤਰਮਨ ਦੀ ਰਮਜ਼ ਦੀ ਕਵਿਤਾ -ਸੁਰਜੀਤ
- ਪੰਜਾਬੀ ਵਾਰਤਕ ਦਾ ਉੱਚਾ ਬੁਰਜ ਸਰਵਣ ਸਿੰਘ
- ਖ਼ੁਸ਼ਕ ਅੱਖ ਦਾ ਖ਼ਾਬ
- ਵੱਖਰੇ ਖ਼ਿਆਲ ਤੇ ਵੱਖਰੀ ਸੋਚ ਦਾ ਨਾਵਲ ‘ਚੰਦਰਯਾਨ-ਤਿਸ਼ਕਿਨ’ - ਬਲਜਿੰਦਰ ਸੰਘਾ
- ਹਿਟਲਰ ਦੀ ਵਾਪਸੀ { Timur Vermes ਦਾ ਨਵਾਂ ਨਾਵਲ He’s back} -ਤਨਵੀਰ ਕੰਗ
- ਕਿੱਸਾਕਾਵਿ `ਚ ਵਿੱਲਖਣ ਛਾਪ: ਕਿੱਸਾ ਬਾਗ਼ੀ ਸੁਭਾਸ਼ (ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਪਾਰਸ) -ਅਵਤਾਰ ਸਿੰਘ ਬਿਲਿੰਗ
- ਦੁਨੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਵਾਦਤ ਨਾਵਲ ‘ਦਾ ਵਿੰਚੀ ਕੋਡ’ - ਤਨਵੀਰ ਕੰਗ
- 'ਸੜਦੇ ਸਾਜ਼ ਦੀ ਸਰਗਮ' ਅਨੂਠੀ ਤੇ ਅਦੁੱਤੀ ਵਾਰਤਕ -ਵਰਿਆਮ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
- ਪਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਕੱਟੂ ਦੀ ਪੁਸਤਕ : ਵਿਦਰੋਹੀ ਕਾਵਿ (ਪਾਸ਼, ਉਦਾਸੀ, ਮੁਕਤੀਬੋਧ ਅਤੇ ਨੇਰੂਦਾ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ’ਚ) -ਡਾ. ਰਾਜਿੰਦਰ ਪਾਲ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ
- ਬੇਹਤਰੀਨ ਨਾਵਲ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ : The Shadow of the Wind
- ਮੌਲਿਕ ਕਾਵਿ-ਮੁਹਾਵਰੇ ਦਾ ਸਿਰਜਕ : ਜਗਤਾਰ ਸਾਲਮ
- ਨਾਵਲ ‘ਅਣਪਛਾਤੇ ਰਾਹਾਂ ਦੇ ਪਾਂਧੀ’ ’ਤੇ ਇੱਕ ਪੇਤਲੀ ਜੇਹੀ ਝਾਤ