ਕੋਰੋਨਾਵਾਇਰਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣੋ: ਉਪਜ ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ - ਸ਼ੁੱਭਕਰਮਦੀਪ ਸਿੰਘ
Posted on:- 13-06-2020
ਕੋਰੋਨਾ ਕਿੱਥੋਂ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਆਇਆ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ?
ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਮਨੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਕੋਵਿਡ-19 ਬਾਰੇ ਜੋ ਗੱਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣੀ ਹੈ ਉਹ ਹੈ ਇਸ ਦੇ ਸਰੋਤ ਅਤੇ ਉਸ ਸਰੋਤ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਬਾਰੇ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਕਿਆਸ ਲਗਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਸੀਂ ਵਾਇਰਸ, ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਅਤੇ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਬਾਬਤ ਕੁਝ ਮੁੱਢਲੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।
ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਰ
ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ :
– ਛੂਤ ਦੀਆਂ ਜਾਂ ਕਮਿਊਨੀਕੇਬਲ ਬਿਮਾਰੀਆਂ (Communicable Diseases): ਇਹ ਉਹ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਟੀ.ਬੀ., ਜ਼ੁਖਾਮ, ਕੋਰੋਨਾ, ਏਡਸ ਆਦਿ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਫੈਲਣ ਦਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਖਤਰਾ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਈ ਵਾਰ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦਾ ਰੂਪ ਵੀ ਧਾਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
– ਛੂਤ ਰਾਹੀਂ ਨਾ ਫੈਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਜਾਂ ਨਾਨ-ਕਮਿਊਨੀਕੇਬਲ ਬਿਮਾਰੀਆਂ (Non-Communicable Diseases): ਇਹ ਉਹ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕੈਂਸਰ, ਸ਼ੂਗਰ, ਬੀ.ਪੀ. ਆਦਿ।
Read More
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਭਰ ਰਿਹਾ ਫਾਸੀਵਾਦੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ -ਅਮਰਜੀਤ ਬਾਜੇ ਕੇ
Posted on:- 09-06-2020
ਇਹ ਲੇਖ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਫਾਸੀਵਾਦੀ ਉਭਾਰ ਦੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਰੂਪ ਬਾਰੇ ਹੈ । ਅਦਾਰੇ ਦਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਲੇਖ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਹੋਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ ਅਸੀਂ ਵਿਸ਼ੇ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਲਈ ਛਾਪ ਰਹੇ ਹਾਂ । ਆਸ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਬਾਬਤ ਹੋਰ ਲਿਖਤਾਂ ਵੀ ਆਉਣਗੀਆਂ ਤਾਂ ਜੋ ਸਾਰਥਕ ਸੰਵਾਦ ਦਾ ਮੁੱਢ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਜਾ ਸਕੇ (ਸੰਪਾਦਕ)
16 ਫਰਵਰੀ 2020 ਨੂੰ ਮਾਲੇਰਕੋਟਲਾ ਵਿਖੇ ਸੀ ਏ ਏ, ਐੱਨ ਪੀ ਆਰ ਅਤੇ ਐਨ ਆਰ ਸੀ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਦਹਿ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਇਕੱਠ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕਰਨੀ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਇਕੱਠ ਜਿਥੇ ਫਾਸੀਵਾਦੀ ਵਰਤਾਰੇ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰ ਰਿਹਾ ਨਾਲ ਹੀ ਕਈ ਹੋਰ ਸਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰੇ ਜਾਣ ਦਾ ਸਬੱਬ ਵੀ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਇਸ ਇਕੱਠ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇਕ ਨਾਹਰਾ ਬੜੇ ਜੋਰ ਸ਼ੋਰ ਨਾਲ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ‘ਸੰਨ 47 ਬਣਨ ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ ਭਾਈ ਹੱਥੋਂ ਭਾਈ ਮਰਨ ਨਹੀਂ ਦੇਣਾ’ ਇਕ ਪੱਖ ਤੋਂ ਇਸ ਨਾਹਰੇ ਦਾ ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮੁੱਲ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਇਹ ਨਾਹਰਾ ਜਿਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਇਹ ਅੱਜ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਹਾਣ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜਿਥੇ ਇਹ ਨਾਹਰਾ 1947 ਸਮੇਂ ਕਤਲ, ਬਲਾਤਕਾਰਾਂ ਸਮੇਤ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿਚ ਹੋਏ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜ਼ੁਲਮਾਂ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ।
ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਅੱਜ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿਚ ਮੂਹਰਲੀਆਂ ਸਫਾਂ ਵਿਚ ਲੜਨ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਦਰਕਿਨਾਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਸਗੋਂ ਇਨਾ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕੀ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਕਰਦਾ ਕੋਈ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਨਾਹਰਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਕੀ ਇਹ ਨਾਹਰਾ ਬਾਕੀ ਧਾਰਮਿਕ ਘੱਟ- ਗਿਣਤੀਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਇਸ ਤਰਾ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਸਾਂਝ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕਰੇਗਾ? ਕੀ ਇਹ ਨਾਹਰਾ 1984 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਹੋਏ ਸਿੱਖ ਕਤਲੇਆਮ ਦੀ ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਕਰਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ?
Read More
ਸਿਲੇਬਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਸਥਾਵਾਂ -ਡਾ. ਨਿਸ਼ਾਨ ਸਿੰਘ
Posted on:- 09-06-2020
ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਹੱਦਾਂ-ਸਰਹੱਦਾਂ ਵਿਚ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਇਹ ਭਾਸ਼ਾਈ ਵੱਖਰੇਵੇਂ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਉੱਚੀ ਅਤੇ ਵੱਖਰੀ ਥਾਂ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਗਿਆਨ ਦੀ ਕੋਈ ਹੱਦ/ ਸੀਮਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਹ ਗਿਆਨ ਹੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਖੇਤਰ, ਧਰਮ, ਦੇਸ਼, ਰੰਗ ਅਤੇ ਨਸਲ ਦੇ ਵੱਖਰੇਵੇਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਉੱਪਰ ਹਾਵੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣ ਦਿੰਦਾ। ਗਿਆਨ ਦਾ ਪਸਾਰਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਵੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਗਿਆਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸੱਭਿਅਕ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਜੀਵਨ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਢੰਗ ਤਰੀਕੇ ਅਪਣਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚ/ ਕਦੇ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿਚ ਅਤੇ ਕਦੇ ਕਬੀਲਿਆਂ ਵਿਚ ਰਹਿ ਕੇ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਮੂਲ ਮੰਤਵ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਹੀ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਸੱਭਿਅਕ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਮਗਰੋਂ ਸਿੱਖਿਆ-ਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਪਹਿਲਾਂ ਆਸ਼ਰਮ, ਗੁਰੂਕੁਲ, ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ ਆਦਿਕ ਦਾ ਢਾਂਚਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਕੂਲ, ਕਾਲਜ, ਤਕਨੀਕੀ ਅਦਾਰੇ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦਾ ਸਰੂਪ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਆਇਆ। ਖ਼ਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮਕਸਦ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੀ ਰਿਹਾ। ਚਾਣਕਿਆ ਨੀਤੀ 'ਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਧਿਆਪਕ ਦੀ ਗੋਦ 'ਚ ਵਿਨਾਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਦੋਵੇਂ ਖੇਡਦੇ ਹਨ। ਮਰਜ਼ੀ ਤਾਂ ਹਾਕਮ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸ ਨੂੰ ਪਾਲਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਮਾਜ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਦਾ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਾਕਮ ਦਾ ਹੁਕਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸਮਾਜ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਅਕ ਕਰਕੇ ਹੱਕਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੁਕ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਹੀਣੇ ਮਨੁੱਖ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ ਮੂਰਖ਼ ਵੀ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਖ਼ੈਰ!
Read More